“เทคโนโลยีในปัจจุบัน เปิดโอกาสให้ทุกคนมีพื้นที่ในการสื่อสาร และแบ่งปันข้อมูลได้มากขึ้น แต่การสื่อสารที่ดีนั้น ผู้ส่งสารควรมีความเข้าใจในรูปแบบการสื่อสาร รวมทั้งเทคนิคที่จะนำมาใช้ในการสร้างสื่อในรูปแบบต่างๆ จากสารที่ต้องการ เพื่อให้ผู้รับได้รับสารอย่างถูกต้อง ครบถ้วน และรวดเร็ว ในการสื่อสารนั้นผู้ส่งสารควรจะต้องรู้ และมีความเข้าใจในองค์ประกอบและรูปแบบพื้นฐานในการสื่อสาร รวมถึงสามารถสร้างสารที่เป็นที่นิยมในปัจจุบัน เช่น บล็อก อินโฟกราฟฟิก วิดีโอ และแฟ้มผลงาน”
หนังสือเรียนเทคโนโลยี (วิทยาการคำนวณ) ม.6
องค์ประกอบและรูปแบบพื้นฐานในการสื่อสาร
ปี พ.ศ.2492 มีการนำเสนอรูปแบบการสื่อสาร ซึ่งประกอบด้วย ผู้ส่ง ช่องทาง และผู้รับ เพื่ออธิบายรูปแบบการสื่อสารด้วยโทรศัพท์และวิทยุสื่อสาร ต่อมาในปี พ.ศ.2503 มีการขยายรูปแบบและองค์ประกอบพื้นฐานของการสื่อสาร โดยเพิ่มสารเข้าไปในองค์ประกอบหลักด้วย ซึ่งเป็นรูปแบบพื้นฐานในการศึกษาด้านการสื่อสารมาจนถึงปัจจุบัน
องค์ประกอบของการสื่อสาร
- ผู้ส่ง (sender) – ผู้ที่มีสารหรือเนื้อหาข้อมูล ต้องการส่งสารไปยังผู้รับ ผู้ส่งต้องเลือกรูปแบบและช่องทางที่เหมาะสมกับผู้รับสารในการสื่อสาร
- สาร (message) – ข้อมูล หรือสิ่งที่ผู้ส่งต้องการให้ผู้รับได้รับรู้ เช่น เสียง ข้อความ ภาพ
- ช่องทาง (medium) – วิธีการสำหรับส่งสารจากผู้ส่งไปยังผู้รับ เช่น การโทรศัพท์ การสื่อสารผ่านช่องทางออนไลน์ การพูดคุยต่อหน้า โดยอาศัยประสาทสัมผัสทั้ง 5
- ผู้รับ (receiver) – แปลความหมายสารที่ผู้ส่งนำเสนอ ซึ่งความสามารถในการแปลขึ้นกับปัจจัยหลายอย่าง เช่น การศึกษา วุฒิภาวะ พื้นฐานทางสังคม ความเชื่อ
การแบ่งปันข้อมูลเป็นกระบวนการที่เริ่มจากผู้ส่งสาร มีหน้าที่จัดเตรียมสารให้อยู่ในรูปแบบที่เหมาะสมกับช่องทางการสื่อสาร ควรคำนึงถึงปัจจัยในการแปลความหมายของผู้รับสารด้วย
เทคนิคและวิธีการแบ่งปันข้อมูล
ในการแบ่งปันข้อมูลนั้น ผู้ส่งสารต้องจัดเตรียมสารให้อยู่ในรูปแบบที่เหมาะสมกับช่องทางและผู้รับ โดยช่องทางในการสื่อสารแบ่งได้ดังนี้
- การสื่อสารโดยตรง – พูดคุยต่อหน้า โทรศัพท์ แชท หรือวิดีโอคอล (สื่อสาร 2 ทาง)
- สื่อมวลชน – ฟังวิทยุ ดูโทรทัศน์ หนังสือพิมพ์ (สื่อสารทางเดียว)
- สื่อสังคม – เฟซบุ๊ก ทวิตเตอร์ เว็บไซต์ (สามารถโต้ตอบหรืออธิบายเพิ่มเติมได้)
ในแต่ละช่องทางการสื่อสาร ผู้ส่งสารสามารถจัดเตรียมข้อมูล เพื่อนำไปสร้างสารในรูปแบบที่มีความเหมาะสม เช่น การเขียนบล็อก การทำแฟ้มผลงาน
การเขียนบล็อก
บล็อก (blog) มาจากคำว่า เว็บ-ล็อก (web-log) เป็นการเขียนบทความอธิบายหรือให้ข้อมูล เพื่อนำไปเผยแพร่บนเว็บไซต์ ปัจจุบันมีเว็บไซต์ให้บริการที่มีความนิยมหลายเว็บไซต์ เช่น Medium, Blognone, Dek-D ส่วนใหญ่เปิดให้เขียนบทความเผยแพร่ได้ฟรี ผู้ที่เข้าไปเชียนบล็อกและเผยแพร่ข้อมูล มีชื่อเรียกว่า บล็อกเกอร์ (blogger) หากบล็อกเกอร์คนใดมีผู้ติดตามจำนวนมาก ก็จะกลายเป็น อินฟลูเอนเซอร์ (influencer) หรือผู้มีอิทธิพลในสื่อสังคม ซึ่งมักมีรายได้จากค่าโฆษณาหรือมีผู้จ้างให้แนะนำสินค้า
- ขั้นตอนการเขียนบล็อก
การทำแฟ้มผลงาน
แฟ้มผลงาน (portfolio) เป็นเอกสารในการรวบรวมหลักฐานที่แสดงถึงความสามารถและผลงานของบุคคล เพื่อใช้ในการนำเสนอ ประกอบการพิจารณาการประเมินการทำงาน การสมัครเข้าเรียน หรือการสมัครเข้าทำงาน การทำแฟ้มผลงานต้องคำนึงถึงจุดประสงคในการใช้ประโยชน์ เพื่อนำมากำหนดรูปแบบในการนำเสนอและสามารถสื่อสารได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพ
โดยส่วนใหญ่แล้ว มักรวบรวมผลงานเพื่อนำเสนอต่อมหาวิทยาลัยหรือบริษัท เพื่อประกอบการพิจารณารับเข้าศึกษาต่อหรือเข้าทำงาน แฟ้มสะสมผลงานควรแสดงตัวตนของผู้จัดทำ ว่ามีความเหมาะสมกับความต้องการของผู้อ่าน
อย่างไรก็ดี ผู้จัดทำแฟ้มผลงาน ควรวางแผนทำแฟ้มผลงานล่วงหน้า เพราะช่วยให้ทราบว่ายังมีผลงานไม่เพียงพอ หรือขาดผลงานที่จะนำเสนอตัวตนในด้านที่ต้องการได้อย่างสมบูรณ์ เพื่อเร่งสร้างผลงานเพิ่มเติมเต็มผลงานที่ยังไม่สมบูรณ์
- ขั้นตอนการทำแฟ้มผลงาน
ข้อควรระวังในการแบ่งปันข้อมูล
การแบ่งปันข้อมูลส่วนตัวบางเรื่องสู่สาธารณะ เช่น การบอกว่าทำอะไร อยู่ที่ไหน กับใคร นับเป็นการสร้างตัวตนดิจทัลและแบ่งปันข้อมูลสู่ชุมชนดิจิทัล หากเปิดเผยข้อมูลส่วนตัวโดยขาดความระมัดระวังอาจะทำให้เกิดอันตรายได้ ดังนั้นก่อนการแบ่งปันข้อมูลใดๆ ควรคำนึงถึงประเด็นต่อไปนี้
- ไม่มีความลับในสังคมออนไลน์ – ข้อมูลที่เปิดเผยเฉพาะกลุ่มส่วนตัว อาจถูกนำไปเผยแพร่ต่อสาธารณะ เพราะข้อมูลดิจิทัลทำซ้ำได้ง่าย
- ข้อมูลบางชนิดไม่ควรเปิดเผย – ข้อมูลสุขภาพ การเงิน หมายเลขประจำตัวประชาชน และหมายเลขโทรศัพท์ สามารถถูกผู้ไม่ประสงค์ดีนำไปแสวงหาผลประโยชน์ได้
- ข้อมูลบางชนิดอาจะถูกนำมาใช้หลอกลวง – ข้อมูลทั่วไป เช่น อาชีพ การศึกษา ชื่อคนรู้จัก อาจถูกนำมาใช้ในการฟิชชิง (phishing) เพื่อหลอกลวงเอาข้อมูลสำคัญไป เช่น ได้รับอีเมล์ปลอมจากธนาคารที่ระบุอาชีพได้ถูกต้อง ทำให้หลงเชื่อว่าธนาคารจริงๆ ติดต่อมา แล้วให้ข้อมูลสำคัญไปในอีเมล์ปลอม
- การรักษาข้อมูลที่ได้รับการปกป้องตามกฎหมาย – ข้อมูล่วนตัวหรือข้อมูลที่มีลิขสิทธิ์ ได้รับความคุ้มครองทางกฎหมาย หากมีการเผยแพร่แล้วเกิดความเสียหาย ผู้แบ่งปันข้อมูลอาจถูกดำเนินคดีได้
อ้างอิง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธิการ, หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เทคโนโลยี (วิทยาการคำนวณ) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6
